Zwroty grzecznościowe

         Chińska etykieta językowa jest widocznie inna niż polska. Głównie jeśli chodzi o częstotliwość używania zwrotów grzecznościowych, oraz sposoby zwracania się do nieznajomych.

        Jak w nauce każdego języka, tak i w chińskiego, pierwszym zwrotem, który poznają adepci jest 你好（nǐ hǎo）czyli dzień dobry. Jednak po bliższym zapoznaniu z chińskim i Chińczykami, okazuje się, że nie jest on tak użyteczny jakby się mogło wydawać. Po prostu prawie nikt go tutaj nie używa, jak już, to najczęściej robią to obcokrajowcy. Co w takim razie mówią przy spotkaniach? To bardzo obszerny temat, ponieważ zależy to od pory dnia, relacji między osobami czy stopniem zażyłości.

Najpopularniejszym (i jednym z dziwniejszych) powitań jest 你吃了吗？（Nǐ chīle ma?）, co dosłownie oznacza: czy już jadłeś? i używane jest aby wyrazić troskę o drugą osobę. Można by je porównać z polskim jak się masz?, tylko w tym wypadku nie odpowiedź jest najważniejsza. I zazwyczaj nie jest ono poprzedzone innym zwrotem. Dość nieformalne, zwracamy się tak zazwyczaj do znajomych lub do osób o niższej pozycji (np. dorosły do dziecka, nauczyciel do ucznia, ale nie odwrotnie). Absolutnie nikt też nie używa popularnego wśród obcokrajowców 你好吗？（Nǐ hǎo ma？）- również  jak się masz?

Bardziej oficjalne (i nie tak częste) są 您好（Nín hǎo）Dzień dobry Pan/Pani oraz 早上好 （Zǎoshang hǎo） i 晚上好 (Wǎnshàng hǎo) – dosłownie good morning i good evening. Właściwie to pierwsze słyszałam tylko z ust uczniów, a późniejsze wydają się być w ogóle nie używane. Popularniejszym sposobem formalnego zwracania się do nieznajomych/nauczycieli jest tytuł lub nazwa stanowiska plus 好. Na przykład 老师好（Lǎoshī hǎo）- dzień dobry, nauczycielu.

Oczywiście istnieją też króciutkie, wykrzyknikowe powitania w stylu嗨! (Hāi!), 早!（Zǎo!）czy bardzo ostatnio popularne angielskie hello. To zresztą nie jedyne zapożyczenie z języka Szekspira. Coraz więcej Chińczyków (w każdym wieku), zamiast żegnać się tradycyjnym 再见 (Zàijiàn) czy慢走 (Màn zǒu) znaczącego dosłownie idź wolno i będącego grzecznym do widzenia, używa zwrotu bye bye.

Gdy mamy już za sobą pierwsze powitanie, w języku chińskim koniecznie zwracamy się do innych osób używając tytułu wynikającego z ich stanowiska. Jeśli go nie znamy, to chiński oferuje nam też bogaty zestaw zwrotów znaczących Proszę Pani/Proszę Pana. Na przykład 小姑娘 (Xiǎo gūniáng) i 美女 (Měinǚ) do młodej dziewczyny, 先生 (Xiānshēng) do mężczyzn, czy 小姐（Xiǎojiě）do kobiet w średnim wieku. Ten ostatni zwrot znaczy dosłownie mała siostra (chociaż może też oznaczać prostytutkę, więc lepiej uważać przy używaniu go) i odzwierciedla skłonności Chińczyków do nazywania znajomych pseudonimami lub słowami zapożyczonymi od nazw członków rodziny.
Poza tym, do znanych nam osób zwracamy się do nazwiska dodając zawód. Na przykładzie nazwiska 高 (Gāo):  do nauczyciela -  高老师,  do menadżera 高经理, do sekretarki - 高秘书.

Przy tak bogatym zasobie słownictwa, wydawałoby się, że Chińczycy to naród, który bardzo ceni grzeczność. Faktycznie, używanie odpowiednich tytułów jest ważne, gorzej jeśli chodzi o zwroty grzecznościowe. Wchodząc do budynku nie ma się co spodziewać odpowiedzi na powitanie, właściwie Chińczycy w ogóle nie używają żadnych zwrotów grzecznościowych w sklepach. Ani dzień dobry, ani proszę, ani dziękuję. I często nie wiedzą jak zareagować na dziękuję. Częstą odpowiedzią jest  zakłopotane nie ma za co lub po prostu zdziwione spojrzenie.

斯红梅